کتاب قصه‌های هزار و یک شب

Description

حتی اگر متنش را نخوانده باشیم اما همگی نام کتاب قصه‌های هزار و یک شب و شهرزاد قصه‌گو را شنیده‌ایم. آن‌قدر این کتاب در زندگی و سنت و فرهنگ مردمان ایران‌زمین و در نگاه کلی‌تر در سنت شرقیان عجین شده است که شهرزاد قصه‌گو و داستان‌هایش به حکایت و ضرب‌المثل تبدیل شدند. بازنویسی و خواندش چنین اثر باشکوهی کاری بسیار ارزشمند است زیرا که شنیدن این قصه‌ها نه تنها پندآموز خواهد بود که دل هر شنونده‌ای را با تاریخ و داستانش همراه خواهد کرد. به‌گفته علی اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر، به فارسی احتمالاً فارسی باستان ترجمه شده و در قرن سوم هجری بعد از حمله اعراب به ایران زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود، از پهلوی به عربی برگردانده شده‌است. بهترین داستان‌های هزار و یک شب به صورت نسخه‌ی صوتی در سایت فیدیبو در دسترس است. درباره‌ی کتاب صوتی قصه‌های هزار و یک شب – جلد اول کتاب هزار و یک شب یا الف الیله به سه نسخه تقسیم می‌شود: نسخه هندی که پیش از دوره هخامنشی به زبان سانسکریت نوشته شده، نسخه ایرانی که ترجمه‌ای از نسخه سانسکریت به فارسی باستان است و نسخه عربی که در دوران هارون‌الرشید از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده. می‌توان گفت در تمام ترجمه‌ها تعدادی داستان جدید به آن اضافه شده است. داستان اصلی یا به قول بیضایی داستان بنیادین بدین‌گونه است که: دو شاهزاده برادر، به نام‌های شهریار (یا شهرباز) و شاه زمان، مورد خیانت زنان خود قرار می‌گیرند شاه زمان تَرک پادشاهی کرده و راهی دیار برادر می‌شود و شهریار هم به انتقام خیانت همسرش هر شب دختری را به نکاح درمی‌آورد و بامداد دستور قتلش را می‌داد. تا اینکه دیگر دختری در شهر نمی‌ماند و وزیر شهریار که دو دختر به نام‌های شهرزاد و دنیازاد داشت و به شدت نگران این قضیه بود به پیشنهاد شهرزاد وی را به عقد پادشاه درمی‌آورد. شهرزاد همان شب به شهریار می‌گوید که خواهری دارد که هر شب با قصه‌های او به خواب می‌رود و درخواست می‌کند که همان شب خواهرش را به قصر بیاورند تا برای بار آخر برایش قصه بگوید. دنیازاد می‌آید و شهرزاد قصه گویی را آغاز می‌کند، شهریار هم که مسحور این قصه شده بود مهلت می‌دهد که فردا شب ادامه قصه را بشنود و بنابراین کشتن شهرزاد را موکول به بعد می‌کند و این قصه گویی‌ها هر شب ادامه پیدا می‌کند. «هزار و یک شب» نامی است که از زمان ترجمه طسوجی در دوره قاجار در ایران شهرت یافته و نام قدیم آن «هزار افسان» بوده است. داستان‌های این کتاب دارای محتوای بسیار بوده ازجمله طنز، تعالیم اخلاقی چه بد و چه خوب، آداب و سنن ملل مختلف، مشکلات اجتماعی، مسافرت و سیاحت و … . کتاب قصه‌های هزار و یک شب کتابی چندملیتی است که در تمامی قصص آن، قهرمان داستان یک زن هوشیار و مدبر است. تلاش شهرزاد قصه‌گو برای نجات دادن جان دختران سرزمینش این چنین هوشمندانه در خلال داستان بسیار ستودنی است. این جان فشانی و درایت دقیقا در مقابل خیانت زنان دو برادر قرار می‌گیرد.